Coraz więcej osób w Polsce otrzymuje różnego rodzaju wpłaty na swoje konto bankowe – od rodziny, znajomych, a czasem także od zupełnie obcych osób. Mogą to być darowizny (np. pomoc finansowa od bliskich) albo napiwki i tipy (częste u twórców internetowych, artystów czy osób świadczących drobne usługi).
Choć takie pieniądze bywają traktowane jako „drobny gest” czy „wsparcie”, z perspektywy fiskusa są one objęte określonymi przepisami. To, czy trzeba zapłacić podatek, zależy przede wszystkim od źródła wpłaty oraz jej wysokości.
W tym artykule znajdziesz kompleksowe omówienie zasad:
- kiedy darowizna jest wolna od podatku,
- jakie obowiązki ma osoba prywatna,
- kiedy napiwki traktowane są jako darowizna, a kiedy jako przychód,
- co zrobić w przypadku dużych darowizn (np. 100 000 zł),
- jakie są ryzyka niezgłoszenia.
Czym w świetle prawa jest darowizna?
Darowizna to przekazanie środków pieniężnych lub innych dóbr bez oczekiwania niczego w zamian. Definicję tę znajdziemy w kodeksie cywilnym. Jeśli ktoś przelewa Ci pieniądze, oznacza to, że Ty – jako obdarowany – nie musisz świadczyć żadnej usługi ani dostarczać dobra w zamian.
Jeśli jednak w praktyce przelew jest „zapłatą” za jakąś aktywność (np. streaming, występ, reklamę), urząd skarbowy będzie miał podstawy, aby uznać go nie za darowiznę, lecz za przychód.
Grupy podatkowe i kwoty wolne od podatku
W polskim prawie podatkowym darowizny rozlicza się według tzw. grup podatkowych. Od tego, do której grupy należy darczyńca, zależy wysokość kwoty wolnej i ewentualne stawki podatku.
Grupa I – najbliższa rodzina
(małżonek, rodzice, dzieci, wnuki, dziadkowie, rodzeństwo, pasierbowie, ojczym, macocha)
- Kwota wolna: 36 120 zł w 5 lat od jednej osoby.
- Pełne zwolnienie: jeśli zgłosisz darowiznę na formularzu SD-Z2 w ciągu 6 miesięcy i przelew jest na konto, możesz otrzymać nawet milion złotych lub więcej bez podatku.
- Zasada praktyczna: zawsze warto zgłosić darowiznę, aby korzystać z pełnego zwolnienia.
Grupa II – dalsza rodzina
(np. ciotka, wujek, kuzyn, teściowie, szwagrowie)
- Kwota wolna: 27 090 zł w 5 lat od jednej osoby.
- Jeśli przekroczysz tę kwotę, musisz złożyć formularz SD-3 i zapłacić podatek od nadwyżki (stawki 7–12%).
Grupa III – osoby obce
(znajomi, osoby z Internetu, firmy)
- Kwota wolna: 5 733 zł w 5 lat od jednej osoby.
- Po przekroczeniu tego limitu – obowiązek zgłoszenia SD-3 i zapłaty podatku:
- 10% (nadwyżka do 10 278 zł),
- 12% (nadwyżka do 20 556 zł),
- 20% (nadwyżka powyżej 20 556 zł).
📌 Przykład: jeśli otrzymasz 100 000 zł od osoby obcej, zapłacisz ok. 18–20 tys. zł podatku.
Jakie formularze trzeba złożyć?
- SD-Z2 – składa się wyłącznie dla darowizn od najbliższej rodziny (grupa I), aby skorzystać z pełnego zwolnienia. Czas: do 6 miesięcy od otrzymania środków.
- SD-3 – składa się wtedy, gdy darowizna od osoby z grupy II lub III przekroczy kwotę wolną. Wypełniasz formularz, a urząd skarbowy wyliczy podatek od nadwyżki.
Jeśli darowizna od osoby z grupy II lub III mieści się w kwocie wolnej, nie trzeba nic zgłaszać.
Napiwki i tipy – darowizna czy przychód?
W przypadku napiwków sprawa jest bardziej złożona.
- Napiwki w pracy (np. kelner) – co do zasady traktowane są jako część wynagrodzenia, czyli przychód ze stosunku pracy. Powinny być rozliczone jak pensja.
- Tipy od widzów online – jeśli są sporadyczne i niskie, można próbować traktować je jako darowizny.
- Regularne wsparcie od wielu osób – urząd skarbowy zwykle uzna to za przychód z innych źródeł lub wręcz działalność gospodarczą. Wtedy trzeba rozliczyć PIT, a przy większych kwotach – założyć działalność.
Darowizny od firm
Firma zasadniczo nie przekazuje darowizn osobom fizycznym, bo dla niej jest to trudne do rozliczenia. Jeśli dostajesz przelew od firmy, fiskus najczęściej uzna to za:
- sponsoring,
- wynagrodzenie za usługę,
- świadczenie związane z reklamą.
W takim przypadku pieniądze są przychodem i trzeba je wykazać w PIT.
Duże darowizny – przykład 100 000 zł
- Od rodziców, dzieci, małżonka – zgłaszasz SD-Z2, podatek = 0 zł.
- Od kuzyna – zgłaszasz SD-3, podatek od nadwyżki ponad 27 090 zł (ok. kilka tys. zł).
- Od znajomego czy osoby obcej – zgłaszasz SD-3, podatek ok. 18–20 tys. zł.
Co grozi za niezgłoszenie darowizny?
- Jeśli nie zgłosisz darowizny, tracisz prawo do kwoty wolnej.
- Fiskus naliczy 20% podatku od całości, bez progów i zwolnień.
- Możesz dodatkowo zostać pociągnięty do odpowiedzialności karno-skarbowej.
FAQ – najczęściej zadawane pytania
Czy muszę zgłaszać darowiznę 1 000 zł od znajomego?
Nie. Limit od osoby obcej to 5 733 zł w 5 lat. Jeśli jesteś poniżej, nie zgłaszasz nic.
Czy muszę zgłaszać 200 zł od babci?
Tak, jeśli chcesz korzystać z pełnego zwolnienia dla grupy I – musisz zgłosić SD-Z2 w ciągu 6 miesięcy.
Czy mogę dostać 1 000 zł od 100 osób i nie płacić podatku?
Tak. Limit liczy się od jednej osoby, więc 1000 zł × 100 osób nie powoduje obowiązku podatkowego, jeśli żadna z osób nie przekroczyła limitu.
Co z napiwkami online?
Jeśli są sporadyczne, można traktować je jako darowizny. Jeśli regularne – fiskus uzna je za przychód i trzeba je rozliczyć w PIT.
Czy firma może przekazać mi darowiznę?
Nie w praktyce. Jeśli firma wpłaci Ci pieniądze, fiskus uzna to za przychód, np. sponsoring.
Co, jeśli nie zgłoszę darowizny?
Ryzykujesz 20% podatku od całości i sankcje karno-skarbowe.
Czy można dostać milion złotych bez podatku?
Tak, od najbliższej rodziny – jeśli zgłosisz SD-Z2 w ciągu 6 miesięcy i przelew będzie na konto.
Tabela: limity i zasady opodatkowania darowizn w Polsce
| Grupa podatkowa | Kto się zalicza | Kwota wolna w 5 lat (od 1 osoby) | Formularz | Podatek po przekroczeniu limitu |
|---|---|---|---|---|
| Grupa I | Najbliższa rodzina: małżonek, rodzice, dzieci, wnuki, dziadkowie, rodzeństwo, pasierbowie, ojczym, macocha | 36 120 zł | SD-Z2 (do 6 mies.) → pełne zwolnienie, nawet dla milionowych darowizn | Brak podatku przy zgłoszeniu; w przeciwnym razie wg skali dla grupy I |
| Grupa II | Dalsza rodzina: ciotka, wujek, kuzyn, teściowie, szwagrowie | 27 090 zł | SD-3 | 7% – 12% od nadwyżki |
| Grupa III | Osoby obce, znajomi, firmy | 5 733 zł | SD-3 | 10% – 20% od nadwyżki |
Znajomość przepisów i prawidłowe zgłaszanie darowizn to najlepsza droga, aby spokojnie korzystać ze wsparcia finansowego i nie obawiać się kontroli fiskusa.
Formularz zbierania darowizn lub napiwków
Formularz zbierania darowizn lub napiwkówJeśli planujesz zbierać darowizny lub napiwki – niezależnie od tego, czy jesteś organizacją pożytku publicznego (OPP), wspólnotą religijną, czy osobą prywatną – warto skorzystać z profesjonalnych rozwiązań technicznych – Wtyczka WordPress: Darowizny. Agencja interaktywna WEBzona przygotowuje dedykowane formularze zbierania darowizn, które można łatwo osadzić na stronie internetowej lub przygotuje dedykowany landing page z kierowaniem z kodów QR. Dzięki nim wpłaty trafiają bezpośrednio na Twoje konto, a darczyńcy mogą przekazywać środki wygodnie, szybko i bezpiecznie. To praktyczne narzędzie, które ułatwia transparentne prowadzenie zbiórek i buduje zaufanie wśród wspierających.
📌 Przykład:
